Na het afsluiten van het Toekomstverbond in maart 2017 tussen de Vlaamse regering, de stad Antwerpen en de verschillende Antwerpse burgerbewegingen, werd gestart met een participatief traject dat in mei 2018 afliep. Op 26 juni 2018 werden de eerste resultaten hiervan gepresenteerd, naast de bouw van de Oosterweelverbinding wordt de Antwerpse Ring deels overkapt en worden er in de eerste fase 18 belangrijke strategische projecten gerealiseerd. Enkele van deze projecten hebben voor Merksem en de Luchtbal een grote waarde.

Het participatief project voor de overkapping van de Ring verdeelde de hele Antwerpse Ring in 6 segmenten. Merksem behoort deels tot segment noordoost (gebied Sportpaleis en viaduct), maar voornamelijk segment noord dat vanaf het viaduct van Merksem tot de Jozef Masurebrug (de brug van de Luchtbal) loopt. Ook het Noordkasteel en de Oosterweelknoop zelf behoren tot segment noord. Binnen het segment noord werden enkele gespecialiseerde bureaus aangesteld en een bewonersgroep (de buurtantennes of Ringbouwers) gezocht. Dit overkappingsteam probeerde gedurende meerdere maanden samen een invulling te geven aan een mogelijke overkapping en de omgeving er rond. De geloofsbrief van segment noord met onze aanbevelingen na dit participatief traject is hier terug te vinden.

De Vlaamse regering besloot om een eerste schijf van 1,25 miljard euro uit te trekken voor de belangrijkste leefbaarheidsprojecten die de verschillende overkappingsteams naar voren schoven. 18 prioritaire projecten werden nu weerhouden, waarvan enkele essentiële voor Merksem. Hieronder een overzicht.

Ecoduct – Groene brug

Het viaduct van Merksem wordt afgebroken, maar niet helemaal. De bocht waar het viaduct over het Albertkanaal gaat (tussen het afrittencomplex aan de Groenendaallaan en de IJzerlaanbrug) is een verbinding die voor Merksem en Luchtbal nog nut kan hebben. Weliswaar niet meer als boulevard met duizenden auto’s per uur, maar als een ecoduct voor wandelaars en natuur. Op deze manier kan eiland Merksem op een duurzame manier extra verbonden worden met de stad voor de mens, maar ontstaat er ook een belangrijke natuurlijke verbinding.

Het bermenlandschap naast de Ring in Merksem is een groene gordel die verder uitgebreid kan worden, maar ook een groene verbinding creëert met het natuurgebied van de Ekerse Oude Landen. Via het ecoduct zou er zo een groene verbinding ontstaan tot Park Spoor Noord en op termijn het Rivierenhof (dat dan weer via de Ringparken helemaal verbonden wordt tot de Hobokense polders). Merksem kan met deze groene brug over het Albertkanaal dus ook op een groene verbinding rekenen met de stad.

Verlaging van de Ring tussen Luchtbal en Merksem, ophogen bermenlandschap

De woonwijk tussen de snelweg en de Lambrechtshoekenlaan kan opgewaardeerd worden met extra groen. Er  is voldoende ruimte beschikbaar om een langgerekt bermenlandschap aan te leggen. Een groot deel van de snelweg kan verdiept worden aangelegd. Als de overkapping stopt in de buurt van de Groenendaallaan, wordt de snelweg op dezelfde diepte gehouden in plaats van naar boven te komen. Schermen en bermen met een hoogte van 10 meter beschermen de omwonenden tegen het lawaai en zorgen voor een opstuwing van uitlaatgassen in hogere luchtstromen.

Het verhoogde bermenlandschap reduceert enerzijds op korte termijn de overlast voor de omwonenden, maar is ook een opstap naar een overkapping op langere termijn. Hoewel het spijtig is dat er geen korte stukken overkapping worden gelegd, zodat de Luchtbal en Merksem worden verbonden met een park dat als groen hart kan fungeren, is dit al een welkome eerste stap. Het bermenlandschap is een buurtpark voor Merksem. Omwonenden kunnen er ontspannen in het groen. Er is ruimte voor spel, maar ook voor natuur en water. Aan de Masurebrug biedt een uitkijkheuvel een uniek panorama over de stad en de overkapping.

Station Luchtbal als noordelijke verkeersknoop

Het station van de Luchtbal is momenteel een armzalige plek, hoewel de dienstverlening er ferm is uitgebreid door de NMBS. De belangrijkste verbindingen kunnen reeds in station Luchtbal genomen worden. Op deze manier kan deze site dus op termijn uitgroeien tot een soort Berchem-station van het noorden. Infrastructureel is er echter nog een pak werk aan de winkel. Buiten enkele trappen, een lift per perron, en een schuilhokje tegen de regen is er niet veel te vinden. Geen borden met de dienstregeling, amper fietsplaatsen, half ingezakte trappen, …  .

Als één van de 18 prioritaire projecten wordt er maar liefst 368 miljoen euro uitgetrokken voor de opwaardering van het station en de omgeving. De overkapping wordt ettelijke honderden meters doorgetrokken zodat ook de stationsomgeving ruimte en zuurstof krijgt voor ontwikkeling. Een belangrijke eis die we altijd met de Ringbouwers op tafel zijn blijven leggen. Het station zal zelf ook infrastructureel worden opgewaardeerd, met voldoende fietsenstallingen, toegankelijke perrons, moderne reizigersinformatie, … .

Met deze opwaardering wordt een knooppunt van het openbaar vervoer (bus, tram en trein) gecreëerd. Op deze manier worden de noordelijke districten beter ontsloten. Met het ondergronds verdwijnen van de ring ter hoogte van de Groenendaallaan, komt er ook veel ruimte vrij. Plek om wandel- en fietsvriendelijke verbindingen te creëren naar het station, en ruilmte om aan stadsontwikkeling te doen. We vragen al lang om de toegangspoorten tot Merksem op te waarderen zodat er een mooie inkom is naar ons mooie district. Dit project zorgt dat we ons al geen zorgen meer moeten  maken over één van deze toegangspoorten.